Ενεργειακή σχέση αλληλεξάρτησης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ-ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗ
Όταν ο Τούρκος Πρωθυπουργός επισκέφθηκε πρόσφατα τη Μόσχα, σκοπός του ήταν να σφραγίσει όχι μόνο αυτήν την αλληλο-εξαρτώμενη σχέση, αλλά να βάλει κυρίως τη βούλα σε μια πολλαπλών διαστάσεων διακρατική συμφωνία με σημείο αιχμής την κατασκευή πυρηνικού σταθμού στην Τουρκία. Η Τουρκία εξαρτάται, ήδη, από τη Ρωσία ενεργειακά. Τα δύο τρίτα του φυσικού αερίου και το ένα τρίτο του πετρελαίου της εισάγονται από τη Ρωσία. Αλλά αυτή η εξάρτηση λειτουργεί και προς την αντίθετη κατεύθυνση. Η Ρωσία εξαρτάται κατά πολύ από την Τουρκία, καθώς μετά τη Γερμανία είναι ένας από τους δύο καλύτερους ενεργειακούς πελάτες της.
Αν και πολλοί ισχυρίζονται ότι η Τουρκία είναι εκείνη που εξαρτάται περισσότερο από τη Μόσχα, η «εξάρτηση» μάλλον είναι αμοιβαία. Η αλήθεια είναι ότι η Ρωσία «χρησιμοποιεί» την Τουρκία για να πετύχει τους πολιτικούς στόχους της στην περιοχή.
Για παράδειγμα, ο αγωγός South Stream, που αποτελεί τον παρακαμπτήριο του ρωσικού φυσικού αερίου από την Ουκρανία προς την Ευρώπη. «Ο αγωγός αυτός μόνο μέσω Τουρκίας μπορεί να περάσει στη Μαύρη Θάλασσα», υποστηρίζει ο Χακάν Ακσάι, ανταποκριτής τουρκικών μέσων, που έζησε στη Μόσχα πάνω από 30 χρόνια. «Η Μόσχα δεν θα άντεχε να χάσει μία τέτοια συνεργασία», υποστηρίζει.

«Ενεργειακή» επίσκεψη

Η ακύρωση του διαγωνισμού για την ανάληψη εκ μέρους της Ρωσίας του έργου της κατασκευής πυρηνικού σταθμού στην Τουρκία, δυσαρέστησε πριν από λίγους μήνες το Κρεμλίνο, αλλά δεν το πτόησε. «Οι Ρώσοι δεν θύμωσαν, αλλά πίεσαν τώρα τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατό η διαδικασία. Είναι ενθουσιασμένοι με την ιδέα της κατασκευής ενός πυρηνικού σταθμού στην Τουρκία, καθώς το συγκεκριμένο έργο θα αυξήσει τα κέρδη της Ρωσίας και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για άλλες παρόμοιες επενδύσεις στην ευρύτερη περιοχή», εκτιμά ο Χασάν Σελίμ Οζερτέμ, ενεργειακός αναλυτής της δεξαμενής σκέψης «USAK».
Ποιον σκοπό της Ρωσίας εξυπηρετεί η κατασκευή του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη;Αποτελεί ένα άλλο παράδειγμα της επιθυμίας της Ρωσίας να γίνει ηγεμόνας στα Βαλκάνια μέσω της ενέργειας. Εξάλλου, η Ρωσία συσσώρευσε αρκετό ρευστό με την έκρηξη της τιμής του πετρελαίου, πριν ξεσπάσει η παγκόσμια οικονομική κρίση. Με αυτά τα χρήματα θέλει να προχωρήσει σε επενδύσεις τέτοιες, που θα φέρουν τη Ρωσία σε πλεονεκτική θέση στον κόσμο, χωρίς μάλιστα να δημιουργηθεί πληθωρισμός στη χώρα. Επίσης, φαίνεται ότι η Ρωσία και η Τουρκία ξεπέρασαν τα προβλήματα σχετικά με τον αγωγό Σαμψούντας - Τζεϊχάν. Τώρα μιλούν ακόμη και για μερίδιο στο σχέδιο, αλλά είναι νωρίς ακόμη για συμπεράσματα.
Ο Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη ήταν μία «εκδικητική» κίνηση της Ρωσίας, απέναντι στην πρωτοβουλία της Τουρκίας για τον αγωγό Σαμψούντα - Τζεϊχάν. Ωστόσο, η πιο ζεστή στάση της Ρωσίας απέναντι στον Σαμψούντα - Τζεϊχάν, δημιουργεί κάποιες αμφιβολίες για το μέλλον του Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη. Εξάλλου, σε αυτό συντείνει αρκετά και η πίεση της Τουρκίας να προτιμηθεί ο αγωγός Σαμψούντα - Τζεϊχάν, προκειμένου να μειωθεί η κίνηση στα Στενά, που είναι και η βασική επιδίωξη της Άγκυρας. Κατά πόσον, όμως, η Μόσχα έχει διάθεση να εγκαταλείψει τη δική της πρωτοβουλία, που της εξασφαλίζει έναν επιπλέον γεωπολιτικό ρόλο στην περιοχή, είναι κάτι που σηκώνει αρκετή συζήτηση.

Ενέργεια και πολιτική
Στη διάρκεια της συνάντησης Ερντογάν - Πούτιν στη Μόσχα, εκτός από το... τσάι που ήπιαν συζητώντας ενεργειακά και οικονομικά θέματα, στο τραπέζι έπεσε και η πολιτική. Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπάθησε να πάρει την υποστήριξη του Βλαντιμίρ Πούτιν στις προσπάθειες της Τουρκίας για σταθεροποίηση της κατάστασης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αλλά και στο Δημοκρατικό Άνοιγμα που περιλαμβάνει Αρμενία, Κουρδικό και Κύπρο, αλλά μάλλον βάρεσε... τοίχο! «Ο Πούτιν έχει μια διαφορετική προσέγγιση και εξήγησε στο συνομιλητή του ότι το να προσπαθεί να λύσει διαφορετικά προβλήματα με ένα πακέτο, δεν είναι σωστή πολιτική», σύμφωνα με τη Χαμπιμπέ Οζντάλ, ειδική στις ρωσο-τουρκικές σχέσεις του «USAK». «Ειδικά στο Κυπριακό, Ρωσία και Τουρκία έχουν τελείως διαφορετικές απόψεις». Οι Ρώσοι ξέρουν να παίζουν σκάκι πολύ καλά. Ταξιδεύουν σε όλη την Ευρώπη και κλείνουν οικονομικές συμφωνίες με όλους τους «παίκτες» - την Ιταλία, τη Γερμανία και άλλες χώρες. «Για την Τουρκία, όμως, αν και η ρωσική ελίτ δεν την εμπιστεύεται, καθώς είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρω-Ατλαντικής Συμμαχίας, γνωρίζει ότι αποτελεί τη "δίοδο" για τα σχέδιά της στην ευρύτερη Μέση Ανατολή», καταλήγει η Χαμπιμπέ Οζντάλ.

Είναι πολλές οι... συμφωνίες

ΠΡΙΝ από ένα χρόνο ο Τούρκος Πρωθυπουργός είχε δηλώσει ότι θέλει να εγκαταστήσει έναν μηχανισμό με τη Ρωσία, παρόμοιο με εκείνον που λειτουργεί ήδη με τη Συρία και το Ιράκ. Μία τέτοια συμφωνία είχε υπογραφεί, ήδη, από το 2009, όταν ο Πούτιν επισκέφτηκε την Άγκυρα, και η παρουσία του Ερντογάν στη Μόσχα αποτέλεσε απλά το πρώτο βήμα της υλοποίησής της. Η Τουρκία και η Ρωσία είναι σημαντικοί εταίροι όχι μόνο στην ενέργεια, αλλά και στο εμπόριο. Τόσο η Μόσχα όσο και η Άγκυρα έχουν πολλά οφέλη και μεγάλη επιθυμία για περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομικής τους σχέσης. Στο εμπόριο, η Ρωσία είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, ενώ η Τουρκία αποτελεί τον έβδομο μεγαλύτερο για τη Ρωσία. Το εμπόριο ανάμεσα στις δύο χώρες έφτασε σε πολύ υψηλά επίπεδα το 2008, ύψους 38 δισ. δολαρίων. Ωστόσο η πρόσφατη οικονομική κρίση οδήγησε σε μία μικρή κάμψη.
Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες, πάντως, στις σχέσεις Τουρκίας - Ρωσίας αποτελεί ο τουρισμός. Κάθε χρόνο επισκέπτονται την Τουρκία περίπου 2,5 εκατ. Ρώσοι, αφήνοντας στη χώρα ένα τεράστιο συνάλλαγμα. Για το λόγο αυτό οι δύο χώρες -και μάλιστα ο Ερντογάν το έθεσε στο συνομιλητή του Πούτιν- επιδιώκουν πλέον την κατάργηση της βίζας, μία ρύθμιση που θα τεθεί σε εφαρμογή το Μάιο ή το αργότερο τον Ιούλιο, όταν ο πρόεδρος Ντιμίτρι Μεντβέντεφ επισκεφθεί την Τουρκία.

ΣΗΜΕΡΙΝΗ