Γκρίζο τοπίο στην τουρκική Εθνοσυνέλευση, με το 1/3 των βουλευτών να μην έχει ορκιστεί και οκτώ να βρίσκονται στη φυλακή

Του ΑΧΙΛΛΕΑ ΦΑΚΑΤΣΕΛΗ

Η τρίτη θητεία του ισλαμιστή πρωθυπουργού Ταγίπ Ερντογάν άρχισε επίσημα την περασμένη εβδομάδα με τον πιο αντιφατικό τρόπο -εν μέσω βαθιάς πολιτικής κρίσης, παρά την πρωτοφανή κοινοβουλευτική ισχύ του κυβερνώντος κόμματος, που προμήνυε μετεκλογικά αδιασάλευτη πολιτική σταθερότητα.
Ομως το δικαστικό πραξικόπημα, που υπέκλεψε μία έδρα από το φιλοκουρδικό μπλοκ των 36 ανεξάρτητων βουλευτών και κράτησε εκτός Βουλής δύο άλλους βουλευτές του (δεύτερου σε κοινοβουλευτική ισχύ) κεμαλικού Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (CHP), προκάλεσε το μποϊκοτάρισμα της τελετής ορκωμοσίας από την μείζονα αντιπολίτευση και τη σκηνογραφία μιας απογοητευτικής εικόνας της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης: σχεδόν το ένα τρίτο του νέου κοινοβουλευτικού σώματος αρνήθηκε να δώσει τον καθιερωμένο όρκο πίστης στην Τουρκική Δημοκρατία, μια δημοκρατία που συχνά προβάλλεται ως πρότυπο για τον μουσουλμανικό κόσμο.
Ετσι, η κρίση έφτασε μέχρι και το προεδρικό μέγαρο καθώς ο ισλαμιστής πρόεδρος (και δεξί χέρι του Ερντογάν), Αμπντουλάχ Γκιουλ, αποπειράθηκε να παρέμβει πυροσβεστικά στον κοινοβουλευτικό αχταρμά, και κάλεσε για... πατρικές νουθεσίες στο Τσάνκαγια τους πρωταγωνιστές της κρίσης, δηλαδή έναν εκπρόσωπο των 36 Κούρδων, τον ηγέτη του CHP Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και τον ηγέτη του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (ΜΗΡ) Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Μόνο που ο Γκιουλ μπέρδεψε κάπως τα πράγματα, καθώς το ΜΗΡ δεν αποτελεί μέρος της κρίσης -οι βουλευτές του πήγαν στην ορκωμοσία- κι ο Μπαχτσελί οργίστηκε και υπενθύμισε στον πρόεδρο ότι «πρέπει να είναι αμερόληπτος εκ της θέσεώς του» και επέστρεψε ως απαράδεκτη την πρόσκληση στο προεδρικό.
Ολα αυτά συνθέτουν «ένα νέο παιχνίδι πολιτικής ακροβασίας που οδηγεί την Τουρκία στο χείλος του γκρεμού» όπως έγραψε η «Χουριέτ» υπογραμμίζοντας την αποτυχία του Ερντογάν να βρει διέξοδο στο αδιέξοδο «που προκάλεσαν οι εσφαλμένες δικαστικές αποφάσεις και οι νομικές ερμηνείες, που κράτησαν οκτώ εκλεγμένους βουλευτές πίσω από τα σίδερα της φυλακής». Το αξιοσημείωτο είναι ότι στην αριθμητική των τουρκικών ΜΜΕ για τους φυλακισμένους βουλευτές αθροίζονται πέντε Κούρδοι, δύο του CHP και ένας του ΜΗΡ, ξεχνώντας την καταμέτρηση και του έκτου κούρδου βουλευτή, του Χατίπ Ντισλέ, του οποίου η έδρα αφαιρέθηκε για να δοθεί στο κόμμα του Ερντογάν, σε μια προφανή δικαστική λαθροχειρία κοινοβουλευτικής ισχύος. Αυτή η ηθελημένη παράλειψη αποκαλύπτει και το βάθος της κρίσης, καθώς το φιλοκουρδικό μπλοκ θέτει ως απαράβατη προϋπόθεση για την επιστροφή του στα έδρανα, πρώτα την επιστροφή της έδρας σε εκείνον που του ανήκει -στον Ντισλέ.
Δεν είναι δύσκολο να εκτιμηθεί το σενάριο των εξελίξεων στην Τουρκία, εφόσον η στάση του Ερντογάν παραμένει άκαμπτη και αδιάλλακτη. Η Τουρκία θα οδηγηθεί στη διενέργεια συμπληρωματικών εκλογών για την κάλυψη των 35 κενών θέσεων στην Εθνοσυνέλευση εφόσον οι ανεξάρτητοι δεν μπαίνουν μέσα, και η εθνοτική βία θα ενταθεί, ιδιαίτερα στη ΝΑ Τουρκία των κουρδικών περιοχών.
Πόσο ακριβές είναι το παραπάνω σενάριο; Οχι απολύτως ακριβές, διότι ενώ οι εθνοτικές ταραχές είναι δεδομένες, η διενέργεια των συμπληρωματικών εκλογών είναι αμφίβολη. Υπάρχει πρόβλεψη ότι αν παραιτηθεί της βουλευτικής θέσης το 5% των βουλευτών, τότε διεξάγονται εκλογές για κάλυψη των κενών θέσεων. Ομως για να υπάρξει παραίτηση πρέπει να προϋπάρξει ορκωμοσία των βουλευτών. Ετσι το θέμα των εκλογών -που ίσως θα έδιναν την ποθούμενη κοινοβουλευτική πλειοψηφία των τριών πέμπτων στην Ερντογάν για να προχωρήσει σε μονομερή σύνταξη του νέου συντάγματος- παραμένει γκρίζα ζώνη.